W otaczającym nas rynku biznesowym, każda branża przejawia charakterystyczne dla siebie działania. W związku z tym, wśród ludzi zajmujących się danym obszarem, występują specjalistyczne zwroty, przeznaczone do opisu poszczególnych czynności.
Odpowiednio do powyższej zależności, prezentuje się sytuacja w sektorze TSL (Transport – Spedycja – Logistyka). Branża ta zawiera szereg zwrotów i pojęć, którymi posługuje się grono specjalistów. Poniżej przedstawiamy listę najczęściej używanych zwrotów w branży logistycznej, które mogą posłużyć jako podręczny słownik TSL:
• ADR (z fr. L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) – międzynarodowa konwencja dotycząca transportu materiałów niebezpiecznych. Zaliczają się do nich: materiały i przedmioty wybuchowe, gazy, materiały ciekłe zapalne, materiały promieniotwórcze, materiały żrące, inne materiały i przedmioty niebezpieczne;
• AMS (Automated Manifest System) “24 – HOUR RULE”, automatyczny system zgłaszania danych przy eksporcie do USA;
• Bill of Lading (B/L) – konosament, morski list przewozowy;
• CAF (Currency Adjustment Factor) – zmienny dodatek walutowy, czyli dodatek do podstawowej stawki frachtu morskiego, ustalany raz na jakiś czas (np. na miesiąc) w celu wyrównania ewentualnych strat wynikających ze zmian na rynku walut;
• CAM (China Customs Advanced Manifest) – system manifestowania przesyłek w Chinach;
• CBM (Cubic Metre) – jednostka miary oznaczająca metry sześcienne;
• CFS (Container Freight Station) – kontenerowiec. Podczas eksportu: baza, w której przyjmuje się od klientów ładunki mniejsze od kontenera (LCL) w celu upakowania ich w kontenerach. W przypadku importu ładunki są wypakowywane z kontenerów i dostarczane klientom;
• CRM (Customer Relationship Management) – zestaw procedur i narzędzi istotnych w zarządzaniu kontaktami z klientami;
• CY (container yard) – terminal kontenerowy w porcie morskim – miejsce załadunku kontenerów na statek;
• DCT Gdańsk (Deepwater Container Terminal Gdańsk) – terminal kontenerowy na terenie portu morskiego Gdańsk;
• Demurrage & Detention – Opłaty z tytułu demurrage obejmują okres po upływie czasu wolnego do podjęcia kontenera z portu. Opłaty z tytułu detention obejmują okres od momentu podjęcia do zdania pustego kontenera do portu. Długość okresu wolnego od demurrage i detention może być różna, uzalezniona jest od warunków oferowaych przez armatorów i wynika z zapisu w taryfach armatorskich, jak i indywidualnych warunków umowy z armatorami;
• DGR (Dangerous Goods Regulations) – meteriały niebezpieczne, konkretnie zbiór przepisów ich przewozu. Skrót stosowany m. in. w transporcie lotniczym;
• DMC – dopuszczalna masa całkowita. Łączna masa pojazdu lub zespołu pojazdów wraz z masą ładunku deklarowaną jako dopuszczalna przez właściwe władze;
• Dokument EUR 1 – Dokument EUR.1 jest świadectwem przewozowym, właściwym dla stosowania obniżonych stawek celnych, także zawieszonych lub ustanowionych w ramach traktatowych kontyngentów taryfowych;
• Dokument celny SAD – czyli Jednolity Dokument Administracyjny obowiązuje wyłącznie w przypadku importu i eksportu towarów z/do krajów trzecich, tj. nie należących do Unii Europejskiej;
• D2D (door to door) – termin określający pełną obsługę spedycyjną, od momentu odebrania towaru u nadawcy, aż do dostarczenia towaru odbiorcy. Usługa w trybie D2D obejmuje wypełnienie wszystkich niezbędnych formalności przez spedytora;
• ETA (Estimated Time of Arrival) – przewidywany termin wejścia statku do portu; skrót używany w rozkładach rejsów statków;
• ETD (Estimated Time of Departure) – przewidywany termin wyjścia statku z portu;
• FCL (Full Container Load) – Kontener w pełni wypełniony – termin używany przy transporcie kontenerów z Chin drogą morską. Oznacza, że cały kontener jest wykorzystany przez jednego odbiorcę;
• FEU (forty feet equivalent unit) – jednostka pojemności równoważna objętości kontenera o długości 20 stóp;
• FIFO (first in – first out) – metoda kolejki lub metoda ceny najwcześniejszej, jest metodą wyceny produktów na magazynie i ich rozchodu, polegającą na księgowaniu rozchodu począwszy od tej jednostki towaru, która została przyjęta do magazynu najwcześniej;
• FLAT – kontener typu flat rack;
• FTL (Full Truck Load) – Pełny załadunek, przesyłki cało pojazdowe – ładunek zajmuje całą powierzchnię ciężarówki lub naczepy. Transport FTL zapewnia maksymalne wykorzystanie przestrzeni ładunkowej. Obecnie maksymalna wielkość ładunku w transporcie drogowym to 38 europalet i 24 ton wagi;
• GDP (Good Distribution Practice) – Dobra Praktyka Dystrybucyjna. Spełnienie wymagań Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej należy do obowiązków przedsiębiorstwa, które uczestniczy w łańcuchu dostaw produktów leczniczych na terytorium Polski i Unii Europejskiej;
• HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) – ma gwarantować bezpieczeństwo magazynowania i dystrybucji wyrobów spożywczych. HACCP System organizacyjny stworzony dla funkcjonowania firmy w sposób wykluczający skażenie lub zanieczyszczenie wyrobów spożywczych, gwarantujący bezpieczeństwo konsumenta przy postępowaniu zgodnie w wymaganiami dotyczącymi danego produktu spożywczego;
• HC (High Cube Container) – kontener wysoki o wymiarach 8′ X 9-1/2′ X 40;
• IATA (The International Air Transport Association) – Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych – światowa organizacja handlowa z siedzibą w Montrealu i Genewie skupiająca dziś 260 przewoźników wykorzystujących linie lotnicze;
• Incoterms – międzynarodowe formuły handlowe opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Powszechnie używane w handlu zagranicznym. EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP, DDP to formuły, obowiązujące dla wszystkich gałęzi transportowych – wskazane jest w nich miejsce dostawy/przeznaczenia. FAS, FOB, CFR, CIF wykorzystuje się w transporcie morskim i śródlądowym;
• ISPS (International Ship & Port Facility Security fee) – opłata pobierana przez wszystkich armatorów oraz porty morskie w związku z nałożonym obowiązkiem podniesienia ogólnego poziomu bezpieczeństwa w portach i w żegludze;
• JIT (Just in Time) – metoda just-in-time (w dosłownym tłumaczeniu: w samą porę, dokładnie na czas) polega na dostarczaniu materiałów potrzebnych do wytworzenia produktów lub usług dokładnie w takiej ilości, jakiej potrzebuje firma, i dokładnie w takim czasie, w jakim są one potrzebne. Głównym celem tej metody jest zatem zmniejszenie zapasów do niezbędnego minimum, optymalizacja dostaw;
• Karnet ATA (fr. Admission Temporaire, ang. Temporary Admission) – międzynarodowy dokument celny, który umożliwia i usprawnia odprawę celną towarów wywożonych tymczasowo, np. w celach akwizycyjnych czy wystawienniczych. Wydawanie karnetów ATA i jego użycie jest uregulowane Konwencją o Tymczasowej Odprawie Celnej podpisanej w Stambule 26 lipca 1990;
• Konwencja ATP – umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów, sporządzona 1 września 1970 r., w Genewie (Polska ratyfikowała ją w 1984 roku). Podpisanie umowy miało na celu polepszenie warunków transportu szybko psujących się artykułów żywnościowych;
• Konwencja CMR (fr. Convention relative au contrat de transport international de marchandises par route, ang. Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road) – konwencja podpisana w 1956 r. w Genewie. Obowiązuje ona w przypadku zarobkowego transportu drogowego towarów w relacjach międzynarodowych;
• LDM (loading meter) – metry ładowne. 1ldm = 2,4m x 1m =2,4 m³. Uwaga: nie należy mylić metra ładunkowego z metrem bieżącym lub kwadratowym;
• LCL (Less then Container Load) – mniej niż objętość kontenera – określa przewóz przesyłek drobnicowych. Podczas transportu LCL wykorzystuje się jedynie część przestrzeni ładunkowej kontenera;
• LIFO (last in – first out) – metoda ceny najpóźniejszej, jest metodą wyceny produktów na magazynie i ich rozchodu, polegająca na księgowaniu rozchodu począwszy od ostatniej jednostki przyjętej do magazynu;
• LO-LO (lift on – lift off) – jednostki typu lo-lo to kontenerowce komorowe, których przeładunek odbywa się pionowo;
• LTL (Less Than Truckload) – mniej niż całkowita powierzchnia ładunkowa. Termin używany w transporcie drogowym odnoszący się do ładunku, który zajmuje tylko część dostępnej przestrzeni na naczepie auta;
• OT (Open Top container) – kontener, który posiada otwartą górę objętą plandeką, zamiast stałego dachu;
• POD (Port Of Discharge) – port wyładunku;
• POL (Port Of Loading) – port załadunku;
• Project Cargo – termin używany do opisu krajowego lub międzynarodowego transportu dużych, ciężkich i wartościowych przedmiotów;
• PSS (Peak Season Surcharge) – okresowy dodatek sezonowy wprowadzany w momentach, gdy na danym rynku frachtowym popyt na fracht rośnie, a armatorzy nie mają możliwości podwyższenia podstawowych stawek frachtowych, ponieważ zostały one ustalone np. na cały kwartał;
• PZ – Przyjęcie towaru z zewnątrz. Dokument magazynowy;
• PW – Przyjęcie towaru wewnętrzne. Dokument magazynowy;
• RF – kontener typu chłodnia;
• RO RO (roll-on/roll-off) – system przeładunku poziomego statku, polegający na wtaczaniu i wytaczaniu ładunków przez furty statku;
• RW – Rozchód do wewnątrz. Dokument magazynowy;
• Sea Waybill – konosament ekspresowy; wystawiany w jednym egzemplarzu; nie jest wymagana prezentacja oryginału armatorowi / spedytorowi, aby „zwolnił” towar odbiorcy;
• SOC / S.O.C. – Shipper Own Container / kontener zaladowcy;
• STF (Suez Transit Fee) – opłata za transport via Kanał Sueski;
• TEU (twenty feet equivalent unit) – jednostka pojemności używana często w odniesieniu do portów i statków, jest równoważna objętości kontenera o długości 20 stóp;
• THC (Terminal Handling Charges) – koszty portowe / terminalowe – opłaty związane z przeładunkiem kontenera w porcie, rozformowaniem, złożeniem towaru na magazyn oraz przeładunkiem na samochód; w porcie kraju nadania, jak i przeznaczenia; składają się na tę opłatę różne koszty częściowe za poszczególne operacje wykonywane w portach / na terminalach;
• TIR (fr. Transport International Routier) – międzynarodowa konwencja celna z 14 listopada 1975 dotycząca przewozu towarów samochodami ciężarowymi w transporcie międzynarodowym, pozwalająca uprościć procedury na przejściach granicznych i w urzędach celnych w celu większej skuteczności przewozów drogowych;
• TSL – Transport – Spedycja – Logistyka. Skrót opisujący branżę transportową w Polsce;
• TT (Transit Time) – przewidywany czas transportu;
• WCA (World Cargo Alliance) – największa na świecie sieć niezależnych firm spedycyjnych zrzeszająca spedycje ze 190 państw. Ma za zadanie ułatwiać współpracę pomiędzy członkami i wprowadzać innowacyjne rozwiązania do branży TSL;
• W / M – waga / miara – 1 cbm / 1 tona – do obliczenia frachtu wybiera się wartość większą / liczbę ton lub metrów sześciennych / i mnoży ją przez podaną stawkę; jeżeli obliczony fracht jest niższy od stawki minimalnej, należy przyjąć stawkę minimum;
• WP – Wydanie na produkcję. Dokument magazynowy;
• WRS (War Risk Surcharge) – dodatek frachtowy pobierany za ryzyko wojenne;
• Współczynnik przestrzenności – określa jaką przestrzeń zajmuje jednostka wagowa danego ładunku. Jako jednostkę wagową przyjmuje się najczęściej 1 tonę metryczną lub 1 tonę angielską a objętość wyraża się w metrach sześciennych lub stopach angielskich;
• WZ – wydanie na zewnątrz. Dokument WZ jest bardzo często używanym pokwitowaniem na magazynach. Stosuje się go w momencie wydawania towaru z przedsiębiorstwa (stąd nazwa wydanie materiałów na zewnątrz);
• VGM kontenera – zweryfikowana masa kontenera.
