Właściwa identyfikacja towarów i usług jest kwestią kluczową w handlu zagranicznym – to właśnie na podstawie odpowiedniej klasyfikacji towarów ustalana jest stawka VAT i cło. Na terenie Unii Europejskiej klasyfikacja towarów odbywa się na podstawie kodu CN. Czym jest kod CN, z czego się składa i jak go stosować? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
Kod CN – co to takiego?
Kod CN (od ang. Combined Nomenclature), nazywany też Nomenklaturą Scaloną, jest stworzoną na potrzeby celne usystematyzowaną klasyfikacją wszystkich towarów i usług będących w obrocie na terenie Unii Europejskiej. Kod CN składa się z 8-cyfr i jest rozszerzeniem wspólnego dla większości krajów świata kodowania HS (Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów). Od klasyfikacji HS odróżniają go dwie dodatkowe cyfry określające podpozycję danego towaru w CN.
Klasyfikacja towarów na podstawie przypisywania kodu CN pozwala łatwo identyfikować odpowiednie stawki celne dla najróżniejszych towarów i usług, co znacznie usprawnia odprawę celną, a przy tym pozwala na ujednolicenie wykazu towarów.
Co ważne kody CN pokrywają się z oznaczeniami zintegrowanej taryfy celnej Wspólnoty Europejskiej (TARIC) – umożliwia to bardzo łatwe identyfikowanie stawek celnych dla poszczególnych grup towarów.
Od 1 lipca 2020 r. kodowanie CN całkowicie zastąpiło stosowanie funkcjonujących do tej pory w naszym kraju ustaleń Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Poza ujednoliceniem przepisów celnych w UE głównym powodem była większa precyzja kodowania CN.
Dlaczego kodowanie CN jest takie ważne?
Znajomość zasad kodowania CN jest istotna dla przedsiębiorcy zajmującego się eksportem/importem oraz władz celnych z przynajmniej kilku powodów. Najważniejsze z nich to:
- Unikanie problemów prawnych – znając zasady kodowania CN można ustrzec się przed naruszeniem przepisów i związanym z tym ryzykiem wysokich kar finansowych.
- Spełnienie wymogów celnych i łatwość ustalania stawek VAT – dzięki odpowiedniemu kodowaniu CN można znacznie łatwiej wypełniać dokumentację celną i ustrzec się błędów przy klasyfikowaniu towarów oraz obliczaniu należności VAT i innych opłat celnych.
- Prawidłowa klasyfikacja towarów – kod CN znacznie ułatwia prowadzenie ewidencji własnych produktów i wyraźnie przyspiesza odprawę celną.
Lepsza konkurencyjność – wiedza na temat kodów CN pozwala lepiej zrozumieć koszty w handlu międzynarodowym, a co za tym idzie, ułatwia optymalizację łańcuchów dostaw i pozwala szybciej reagować na zmiany rynkowe. Może to dać przedsiębiorcy znaczącą przewagę nad konkurencją.
Nomenklatura Scalona a podstawy prawne
W Polsce Nomenklatura Scalona funkcjonuje na podstawie trzech dokumentów:
- Rozporządzenia Rady EWG nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej;
- Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535);
- Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Nomenklatury Scalonej z dnia 24 grudnia 2010 r.
Co oznaczają poszczególne cyfry w kodzie CN?
W opartej na nim klasyfikacji, konkretnemu produktowi przypisany jest dany kod CN. Wiemy już, że składa się on łącznie z 8 cyfr, ale co one oznaczają? W praktyce odczytuje się je parami:
- Pierwsza para informuje nas o ogólnej sekcji podziału towarów, do której przyporządkowany jest dany produkt. Przykładowo, jeśli kod CN zaczyna się od 08, towar należy do sekcji „OWOCE I ORZECHY JADALNE; SKÓRKI OWOCÓW CYTRUSOWYCH LUB MELONÓW”.
- Para druga odpowiada działowi w danej sekcji. Rozwijając dalej powyższy przykład, kod 0803 odpowiada działowi „Banany, włącznie z plantanami, świeże lub suszone”.
- Kolejne dwie cyfry informują o podpozycji w danej kategorii. Z naszego przykładu mogą to być plantany, które mają kod CN 0803 10.
- Ostatnia para cyfr informuje nas o szczegółowym typie towaru. Kończąc nasz przykład, oznaczenie 0803 10 90 przypisywane jest suszonym plantanom.
Trzeba jednak pamiętać, że nie wszystkie kategorie wymagają aż tak szczegółowej klasyfikacji – część towarów będzie miała w ostatniej lub nawet dwóch ostatnich parach 0. Przykładowo, łuskane pistacje mają kod 0802 52 00, a sztaby, pręty, kształtowniki i druty z cyny – 8003 00 00.
Podane przykłady zaczerpnięto z wersji Nomenklatury Scalonej obowiązującej w 2023 roku.
Wykaz towarów i usług z wykorzystaniem kodu CN – jak klasyfikować swoje produkty?
Choć kody konkretnych towarów mogą się z czasem zmieniać (Nomenklatura Scalona może podlegać modyfikacjom każdego roku), proces klasyfikacji produktów będzie wyglądać cały czas tak samo. Jak zatem ustalić kod CN na swoje towary? Oto reguły, które trzeba mieć na uwadze, przyporządkowując kody swoim produktom:
Reguła I – Tytuły sekcji, działów i poddziałów
Wszystkie trzy mają charakter orientacyjny. Jeśli klasyfikacja ma być wykorzystana do celów prawnych, należy ustalić ją na podstawie brzmienia pozycji i uwag do poszczególnych sekcji/działów oraz kolejnych reguł, o ile nie są one sprzeczne z uwagami do sekcji/działów.
Reguła II – Kompletność produktu i materiał wykonania
2 a)
Informacje o danym produkcie w poszczególnych pozycjach dotyczą gotowych lub kompletnych wyrobów (lub uważanych za takie według postanowień tej reguły). Będą również dotyczyć wyrobów niegotowych/niekompletnych, o ile mają one zasadniczy charakter wyrobu gotowego/kompletnego.
Jak wygląda zastosowanie tej reguły w praktyce? Dobrze obrazuje to przykład roweru – zarówno poskładany, jak i rozmontowany, ale pakowany w zestawie składającym się ze wszystkich elementów, będzie traktowany jako gotowy wyrób i może być taryfikowany jako całość. Natomiast w przypadku, gdy taki zestaw ma dodatkowe elementy (np. zapasowe trzecie koło), każda część musi być taryfikowana osobno, ponieważ zestaw ten nie będzie miał już charakteru kompletnego wyrobu.
2 b)
Informacje w pozycjach dotyczące materiałów/substancji są podawane w odniesieniu do ich stanu czystego lub w mieszance/połączeniu z innymi materiałami/substancjami. Dotyczą one również towarów wykonanych w całości lub częściowo z danego materiału/substancji. Jeśli główny materiał mieszanki nie może być jednoznacznie określony na pierwszy rzut oka (wyrób mógłby być przypisany do dwóch różnych kategorii), klasyfikacja powinna się odbywać na podstawie reguły 3.
Wracając do przykładu z rowerem – gdy ten będzie wyraźnie wykonany z aluminium, klasyfikuje się go jako wyrób aluminiowy.
Reguła III – Produkty wykonane z mieszanek materiałów/substancji
W przypadku gdy klasyfikacja na podstawie wytycznych reguły 2 b) nie pozwala na jednoznaczne przypisanie kategorii niektórych towarów, należy stosować się do następujących zasad:
3 a)
Pozycja podająca bardziej szczegółowe informacje na temat danego towaru ma pierwszeństwo nad bardziej ogólnymi kategoriami. Jeśli jednak co najmniej dwie pozycje odnoszą się jedynie do części substancji/materiałów zawartych w mieszance/wyrobie, wszystkie te pozycje należy uznać za jednakowo ważne, niezależnie od ich szczegółowości. Dotyczy to również części artykułów pakowanych w zestawy do sprzedaży detalicznej.
Przykładowo, pasy transmisyjne składające się w 50%/50% z tworzywa sztucznego i gumy będą klasyfikowane jako pasy z gumy, gdyż ta pozycja jest opisana bardziej szczegółowo (dla gumy będzie to 4010 Pasy lub taśmy, przenośnikowe lub napędowe, z gumy, a dla tworzywa – 3921 Pozostałe płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy z tworzyw sztucznych).
3 b)
Jeśli złożony skład produktów/mieszanin lub różny charakter elementów zestawów do sprzedaży detalicznej nie pozwala na klasyfikację w ramach reguły 3 a), powinny być (o ile jest to możliwe) przypisane do kategorii na podstawie składnika/materiału, który jest źródłem ich zasadniczego charakteru.
Przykładowo, jeśli chodzi o zestaw składający się z torebki zawierającej grzebień, lusterko, ozdobę z tworzywa sztucznego i suszarkę, na potrzeby kodowania będzie traktowany jako suszarka – to właśnie ona ma największy wpływ na charakter kompletu, niezależnie od tego, z czego wykonano samą torebkę.
3 c)
Gdy towar nie może być jednoznacznie sklasyfikowany na podstawie podpunktów a) i b) niniejszej reguły, należy przypisać go do pozycji, która występuje jako ostatnia w kolejności numerycznej wśród pasujących kategorii.
Dobrym przykładem są tutaj dywany Axminster, gdy ma się pewność, że są wykonane z wełny, ale nie można jednoznacznie określić, czy ich okrywa jest gotowa, czy przygotowana do cięcia. Dywan z niegotową okrywą miałby kod 5702 31 10, natomiast z gotową – 5702 41 10. W tym przypadku, zgodnie z powyższą regułą, nasz przykładowy dywan powinien mieć kod odpowiadający gotowej okrywie.
Reguła IV – Towary bez konkretnej pozycji
Jeżeli dany wyrób nie może być sklasyfikowany na podstawie reguł I-III, należy przypisać go do kategorii wyrobów podobnych, która najlepiej oddaje jego charakter.
Przykładowo, ludowy instrument dęty wykonany z metalu i z wyglądu przypominający klarnet powinien być opatrzony kodem 9205 10 00 oznaczającym ogólną pozycję „Dęte instrumenty muzyczne, inne niż szafy grające i katarynki: Instrumenty dęte blaszane”. Gdyby natomiast był wykonany z drewna, podlegałby pod bardziej szczegółową pozycję „Dęte instrumenty muzyczne, inne niż szafy grające i katarynki: Pozostałe: Pozostałe” (9205 90 90).
Reguła V – Opakowania wyrobów
W sytuacji, gdy dany wyrób jest umieszczony w opakowaniu, przy ustalaniu kodu CN należy kierować się następującymi wytycznymi:
5 a)
Gdy opakowania normalnie sprzedawane wraz z wyrobami (np. futerały do broni, instrumentów muzycznych, naszyjników, przyborów kreślarskich czy aparatów fotograficznych) i nadają się do długotrwałego użytkowania, należy klasyfikować je wraz z danym wyrobem (przykładowo gitara w futerale będzie mieć tylko kod CN gitary). Wyjątkiem od tej reguły są opakowania nadające całemu artykułowi zasadniczy charakter.
5 b)
Pojemniki opakowaniowe i opakowania stosowane zazwyczaj przy danym rodzaju towarów (z zastrzeżeniem postanowień reguły 5 a)), powinny być klasyfikowane razem z tymi towarami. Zasady tej nie stosuje się w przypadku opakowań w oczywisty sposób nadających się do użytku wtórnego. Dobrym przykładem są napoje w butelkach – zawartość i butelki należy klasyfikować osobno.
Reguła VI – Klasyfikacja do podpozycji
Przy klasyfikacji towarów do podpozycji tej samej pozycji należy kierować się treścią i uwagami do nich, uwzględniając przy tym ewentualne zmiany będące wynikiem wymienionych wcześniej reguł oraz zasadę, że porównywać można wyłącznie podpozycje z tego samego poziomu.
Przykładowo, konie hodowlane, które nie są czystej krwi (0101 29), można klasyfikować tylko jako Do uboju (0101 29 10) lub Pozostałe (0101 29 90). Porównujemy tutaj ze sobą wyłącznie ostatnią parę cyfr kodu, której opcje są podawane w tabelach CN w zapisie z trzema poprzedzającymi pauzami.
Do klasyfikacji swoich towarów można wykorzystać nie tylko oficjalną listę kodów CN, ale także np. System Zintegrowanej Taryfy Celnej ISZTAR prowadzony przez Służbę Celną RP. Jest on o tyle wygodny, że pozwala na sklasyfikowanie towarów nie tylko po kodzie CN, ale także nazwie itp.
Kod CN – podsumowanie
Dzięki ujednoliceniu oznaczania towarów w obrębie Unii Europejskiej za pomocą kodowania CN możliwe stało się nie tylko przyspieszenie postępowania celnego, ale też znaczne uproszczenie obliczania stawek celnych i należności podatku VAT. Przedsiębiorca zaznajomiony z Nomenklaturą Scaloną ma zatem wyraźnie ułatwione poruszanie się w środowisku handlu międzynarodowego. Jeśli z jakiegoś powodu nie chcesz zajmować się klasyfikacją swoich produktów na własną rękę, możesz zdecydować się na współpracę z doświadczonym spedytorem – zadba on o to, aby wszystkie Twoje towary trafiające za granicę miały właściwe oznaczenia i nie utknęły na jakiejś granicy w przedłużającej się odprawie celnej.
